Lomnice to niewielka miejscowość leżąca kawałek za Tišnovem na północ od Brna. Geograficzne położenie Lomnic na granicy Rowu Boskowickiego i Wyżyny Górnoswrateckej gwarantuje piękne pejzaże, o czym przekonać się można jeszcze zanim do miasteczka się dojedzie. Mam nadzieję, że chociaż część tego uroku udało mi się uchwycić na poniższych fotografiach.
Jednak nie tylko plenery stanowią o wyjątkowości tego miejsca. Lomnice, liczące trochę ponad 1300 mieszkańców, mają chyba więcej zabytków historycznych niż inne okoliczne miejscowości o porównywalnej wielkości. Nie będę się szeroko rozpisywać o wszystkich z nich, podpowiem jedynie pokrótce, co warto tam zobaczyć.
Przy centralnym Placu Palackého znajdziemy zatem barokowy kościół Najświętszej Marii Panny, ratusz z drugiej połowy XVII wieku i słup morowy. Parę kroków dalej natrafimy na budynek niegdysiejszego browaru książęcego, którego fasadę zdobi figurka Gambrina – króla piwa. Idąc jeszcze dalej dojdziemy do barokowo-renesansowego pałacu, przebudowanego z gotyckiego zamku z trzynastego wieku. Niestety pałac jest niedostępny dla turystów, jest bowiem siedzibą prywatnej szkoły średniej i udostępniany jest co najwyżej w celach konferencyjnych. Na kolejnych zdjęciach przedstawiam zbudowaną na planie koła kaplicę z roku 1670 z przylegającą do niej dzwonnicą. Kaplicę pod wezwaniem świętego Antoniego z Padwy odwiedziliśmy w drodze na Plac Żydowski, gdyż naszym celem była stojąca tam synagoga.
Społeczność żydowska w Lomnicach wspomniana została w kronikach już w 1656 roku, największy jej rozkwit zanotowano w XVIII wieku. Ich getto było doskonale oddzielone sadami od chrześcijańskiej części miasteczka. Miejscowi Żydzi trudnili się na początku handlem i pracami rzemieślniczymi, obróbką wełny oraz produkcją koronek i płótna. Z początkiem XIX wieku uruchomili manufakturę tkacką, która dostarczała płótna między innymi niemieckiej armii (dziś to brzmi jak ironiczny zgrzyt dziejów). Tradycje tkackie zapoczątkowane przez żydowską społeczność Lomnic są do dziś żywe, w miejscowej fabryce produkuje się obicia tapicerskie.
Wraz z drugą wojną światową skończyła się obecność Żydów w miasteczku. Większość z nich zginęła w obozach zagłady, z ocalałych nikt do Lomnic nie wrócił. Jako świadectwo ich historii zostały budynki szkoły, dom rabina oraz przede wszystkim synagoga. Ta jest wyremontowana i dziś służy celom kulturalnym. Zadumać się nad niszczącymi wiatrami historii przyjdzie nam także na żydowskim cmentarzu. Ten lomnicki jest o tyle odmienny od innych, że leży tuż przy getcie, a nie jest odsunięty daleko za miasteczko, jak to było często praktykowane w okolicy. Doliczyć się tam można prawie tysiąca kamiennych nagrobków, najstarszy pochodzi z początku XVIII wieku. Jeśli spacerując po terenie byłego getta będziemy uważnie patrzeć pod nogi, znajdziemy wmurowane w bruk kostki pamięci (Stolperstein), które przypominają niegdysiejszych mieszkańców Lomnic.
